"Mendoj se bota sot është kthyer mbrapsht dhe ka aq shumë vuajtje sepse ka shumë pak dashuri në shtëpi dhe në jetën familjare. Nuk kemi kohë për fëmijët tanë, nuk kemi kohë për njëri tjetrin dhe nuk kemi kohë të kënaqemi njëri me tjetrin.

Vetëm sikur të mundeshim të kthenim në jetën tonë jetën që Jezusi, Maria dhe Jozefi e jetuan në Nazaret, mendoj që atëherë qetësia dhe lumturia do të mbizotëronin në botë".

"Nuk bëhet fjalë për atë se sa bëjmë, por sa dashuri investojmë në atë që e bëjmë. Nuk bëhet fjalë se sa japim, por sa dashuri investojmë në atë që e japim".

"Qetësia lind me buzëqeshjen"."Shpërndaje dashurinë kudo që të shkosh. Kur dikush të vijë tek ti, le të kthehem më i lumtur se sa kur erdhi".

“Nëse nuk mund të ushqesh 100 njerëz, ushqe të paktën një njeri.” “Beso në gjërat e vogla sepse pikërisht në ato qëndron fuqia jote".….janë vetëm disa nga mesazhet e shumta që Nënë Tereza ia la botës.

Nobelistja që e pushtoi botën me veprat humane dhe kujdesin dhe ndihmën për të sëmurët, në veçanti lebrosët, të dobëtit, të varfrit dhe të uriturit, jetimët dhe ato që vdisnin, pritet që këtë vit të bëhet Shën Nënë Tereza, sigurisht në shënimin e 19 vjetorit nga vdekja e saj, 5 shtator viti 1997.

Sipas parimeve të Kishës Katolike Romake shenjtor, në fakt shenjtore bëhesh kur do të vërtetohet se personi vetë ka bërë më pak dy mrekulli.

Parimi i lajmëruar vazhdoi që kur Papa Françesku siç është e njohur e pranoi mrekullinë e dytë të lidhur me fuqinë e saj për shërimin e një burri nga Brazili nga disa tumor në tru në vitin 2008. Sëmundja e pashpjegueshme ndodhi kur gruaja e tij iu lut Nënë Terezës kur ai ishte në koma.

Mrekullia e saj e parë është në shërimin e indianes Monika Besra në vitin 1998 e diagnostifikuar me tumor në stomak, si rezultat e të cilit në vitin 2003 Papa Jovan Pauli i Dytë në Romë, në prani të 300 mijë njerëzve, gjashtë vite pas vdekjes e shpalli Nënë Terezën për të bekuar.

Që atëherë zgjat edhe procedura për shpalljen e saj shenjtore. Fakti që procedura për bekimin e saj ka zgjatur më pak nga të gjithë të tjerat në historinë modern më mirë dëshmon për pamjen dhe popullaritetin që Nënë Tereza e përjetoi jo vetëm te njerëzit me fe, por edhe në rrethet kishtare.

Në veçanti vlerësohet ideja e saj për formimin e bashkësisë katolike “Misionare të dashurisë” në Kalkutë me mbi 5 mijë motra të përfshira në rreth 600 misione për ndihmë nëpër shkolla, strehimore dhe spitale për të varfër, të uritur dhe të lënë në 120 shtete të botës.

Gonxhe, lule me ngjyrë të kuqe

Është e lindur si Gonxhe Agnesa, në Shkup, në vitin 1910, në të ashtuquajturin ‘kuartali’ (çereku) i tretë latin në afërsi të lagjes vllahe, fëmija i tretë i familjes Bojaxhiu, afër motrës Aga (1904) dhe vëllait Lazar (1907).

"Nga nacionaliteti është shqiptare e fesë katolike (shqiptarët katolikë quheshin latinë), dhe vetë emri Gonxhe është emër i vjetër shqip dhe do të thotë gonxhe ose lule me ngjyrë të kuqe. Në botë e njohur si Nënë Tereza apo Nëna nga Kalkuta, e cila gjithë jetën e saj në mënyrë jot ë zakonshme ia përkushtoi kauzës së humanizmit.

Sipas disa të dhënave është e lindur më 27 gusht, por e vërteta është që ajo ka lindur më 26 gusht, ndërsa më 27 është pagëzuar në kishën Katolike.

“Zemra e shenjtë e Jezusit” në Shkup dhe ajo ditë llogaritet dita e lindjes së saj, thekson Jasmina Mironski, autore e librit “Nënë Tereza- Llamba ende digjet", një hulumtim publicistik për prejardhjen, jetën dhe misionin e shkupjanes Gonxhe Agnesa Bojaxhiu.

Babai i saj Nikolla shton ajo sipas disa shkrimeve ishte tregtarë, dhe sipas të tjerave asistent farmaceutik. Ishte njeri i respektuar, i dashur dhe bashkëkohor i cili në atë kohë i ka shkolluar të gjithë fëmijët e tij. Nëna e saj Dranafila ishte shtëpiake në fakt grua shumë e devotshme.

Ndihmonte për të kënaqur gjithsecilin dhe dera e shtëpisë së familjes Bojaxhiu ishte e hapur çdoherë. Sipas kujtimeve që i tregonte vëllai i Gonxhes Llazari , familja Bojaxhiu e ka prejardhjen nga Prizreni, ndërsa nëna dhe babai u kishin lindur në Shkup. Karakteristikë për familjen e tyre ishte ajo që kishin shumë martesa të përziera.

Gonxhe u rrit e rrethuar me dashuri dhe pa se si ndjenjat ndaheshin me të tjerët , së bashku me të mirat material sepse prindërit e saj ishin njerëz me zemër të madhe, të cilët të varfërve iu jepnin bukë, tesha, para…Në atë kohë Shkupi ishte një qendër e zhvilluar tregtare, hapësirë me shumë kultura dhe shumë religjione.

Mësoi të komunikojë me të gjithë edhe me ata që janë të ndryshëm edhe nga gjuha, edhe nga kultura, edhe nga feja, edhe nga pikëpamjet për botën.

"Në mes atyre gjërave të kundërta dhe të ndryshme ajo mësoi se vetëm dashuria i zvogëlon dallimet dhe dashuria është ajo që jep shanse dhe mundësi edhe në mes të atyre dallimeve të gjithë të ndjehen mirë", thekson Mironska.

Është parë që Gonxhja e re ishte e gjallë, temperamente dhe vajzë energjike, gjithmonë e buzëqeshur dhe e shoqërueshme. E flijuar, modeste dhe përsëri aq e vendosur dhe e fortë, që ishte në kundërshti me pamjen e saj të brishtë fizike.

Tejet humane. Ishte shumë e angazhuar rreth bashkësisë kishtare “Zemra e Krishtit”, këndonte në korr si soprano, luante në teatrin kishtarë dhe të qytetit, recitonte, shkruante poezi, luante në mandolinë dhe gjithmonë ëndërronte që të bëhej motër e ndershme.

Në këto rrethana, përkushtim ndaj Jezuit dhe dhembshuri të lindur, mbetja pa baba në moshën 8 vjeçare, ishte e logjikshme dhe e pritur, edhe pse me të drejtë e dhimbshme për nënën e saj, por edhe për familjarët dhe shokët, në moshën 18 vjeçare gjimnazistja shkoi në shtëpi.

"Në rrugën e përkushtimit për tu shërbyer më të varfërve në mesin e të varfërve dhe tu jepet dashuri atyre që u nevojitet. Gonxhja nga Shkupi shkoi për në Irlandë, që më vonë të vendoset në Kalkutë në Indi. Nga Shkupi për në Zagreb shkoi më 26 shtator të vitit 1928. Në stacionin hekurudhor erdhën ta përcjellin disa qindra njerëz. Të gjithë qanin nga pikëllimi.

Djali axhës së saj Lorenc Antoni shkroi që të afërmit u mblodhën në shtëpinë e tyre dhe çdokush solli ndonjë dhuratë të vogël siç janë librat, lapsat dhe të ngjashme në shenjë të përkujtimit. Për tu përshëndetur erdhën edhe shokët, bashkëpunëtorët, e gjithë lagjja.

Zgjedhja për në Irlandë dhe rendi specifik religjioz nga motrat e Loretës, që organizonte shkolla misionare në Indi ishte këshilla që ishte ajo rruga në të cilën ajo mund të plotësojë ambicien e saj dhe fakti që seksioni irlandez ishte një nga bashkësitë më të mira fetare për gra", sqaron Mironski, duke u bazuar në materialet hulumtuese për librin e saj.

Vetëm një vit më pas u gjend në Indi, ku në manastirin Loreto, katër milje në veri të Kalkutës formalisht më 23 maj të vitit 1929 e filloi jetën e saj si murgeshë.

Pse pikërisht Tereza

Nga rruga e pasur jetësore e Gonxhe Agneza Bojaxhiut interesante është pjesa për zgjedhjen e emrit si motër. Sipas disa dokumenteve anëtarja Gonxha më 24 maj të vitit 1931 e solli vendimin e saj të dytë dhe e ndërroi emrin e saj për në manastir- motër Tereza, e më pas Nënë Tereza.

"Këtë emër e zgjodhi për nder të Shën Terezës nga Avila, murgeshë spanjolle nga shekulli i 16, Tereza nga Avila u takonte radhëve të cilët kishin prejardhje nga shpellat e malit Karmel në Palestinë.

Tereza nga Avili apo Tereza nga Jezui (1515-1582) shkrimtarja spanjolle, murgesha, e lindur në Avil, kreu reforma në radhët karmelite. Veprat e saj asketike-mistike llogariten si monumente të vlefshme për gjuhën spanjolle. Është e shenjtëruar, në fakt e shpallur si shenjtore në vitin 1622, ndërsa në vitin 1970 kisha katolike e shpalli për mësues të kishës", shkruan kështu në librin e Mironskit.

"Por, kjo zgjedhje e hedh poshtë librin e Nënë Terezës të autores britanike Ana Siba të botuar në SHBA, si dhe libri i autorit Indian Navin Çavla , ku shkruan se Gonxha nuk e mori emrin Tereza nga Tereza spanjolle nga Avila, por nga murgesha franceze e cila quhej Tereza Martin, të cilës në vitin 1927 Vatikani ia ndau titullin – Shën Tereza nga Liseo.

Edhe ajo ishte nga radhët e karmelitëve, vdiq shumë e re në vitin 1897 dhe pati një jetë të thjeshtë të përkushtuar në lutje dhe misione", sqaron Jasmina Mironski.

Sido që të ishte, Gonxhja Agneza Bojaxhiu, në fakt Nënë Tereza me zgjedhjen e emrit sikur ta rri rregullonte fatin e saj në lavdinë e përjetshme.

Largimi me nderime më të larta shtetërore

Misionarja dhe humanitarja Nënë Tereza vdiq më 5 shtator të vitit 1997 në Kalkutë, Indi, qyteti ku kaloi pjesën më të madhe të jetës së saj. Shkoi dhjetë ditë pas ditëlindjes së saj të 87-të.

Nuk duroi zemra e shenjtë, të goditet edhe nga një infarkt. Puna e palodhshme e disa dekadave me vetëm katër orë gjumë në ditë, e mori shpërblimin. Nënë Tereza që nga viti 1974 mori një goditje të vogël, ndërsa në vitin 1983 përjetoi infarkt të rëndë.

Dhe në vitet e mëvonshme kishte disa goditje në zemër nga të cilat shërohej dhe vazhdonte misionin. Me shëndet të dobët, ajo shpesh ishte e sëmurë, edhe nga malaria. Fjalët e saj të fundit ishin: "Lutuni që puna ime të vazhdojë. Unë nuk jam e rëndësishme".

Para vdekjes më tre shtator, Nënë Tereza e shkruan edhe mesazhin e fundit për Shkupin. Ajo është një letër dërguar të afërmve, deri tek Pina Markovska dhe vajzës së saj Veronika të cilëve u falënderon për urimin e tyre për ditëlindje.

Edhe pse jeta e saj ishte më shumë se modeste, varrimi i saj i mbajtur më 13 shtator në Kalkutë ishte madhështor. Trupi i saj me ditë ishte i vendosur në një arkivol qelqi në kishën “Shën Tomo”.

Nënë Tereza për miliona katolikë, si dhe për të tjerë paraqiste shenjtore për kohën e jetës së saj. Për këtë arsye nuk duhet të habitemi që “shenjtorja e të varfërve”, siç ishte e quajtur nga ata të cilët përkujdesej ditë e natë, ishte e dërguar në të gjithë rrugët në Kalkutë me nderime të njëjta ushtarake me të cilat në ceremonitë e varrimit ishin dërguar edhe trupat e Mahatma Gandit dhe Xhevaharlal Nehru.

Në kërkim të dhjetëra mijëra njerëzve të cilët dëshironin ta shihnin për të fundit herë. Bota u përshëndet me të në ceremoninë madhështore në stadiumin e mbyllur “Netanaxhi” në Kalkutë. Në ceremoninë e varrimit e cila kishte karakter shtetëror, morën pjesë katërqind personalitete të shquara nga bota, në mes të cilëve katër kryeministra dhe tre mbretër.

Në mes delegacionit maqedonas I cili mori pjesë në dërgimin e fundit të bashkëqytetares Nënë Terezës ishte edhe gazetarja Jasmina Mironski.

"Motrat Gertruda dhe Monika, të cilat gjithë jetën e kaluan në afërsi të saj, me mirësjellje, përgjegjshmëri dhe falënderim më mundësuan të kalojë përmes rendit të gjatë dhe mbi var të lë lule që e solla në Kalkutë, në emër të vajzës së axhës Pina Markovska nga Shkupi.

Varri gjendet në njërën nga tri shtëpitë, me shumë kate në Kalkutë, në atë që quhet shtëpia e Nënës e cila është e vendosur në selinë kryesore të misionareve të dashurisë. Ajo është një konstruksion i bardhë prej betoni, e mbuluar me pllakë mermeri me epitafin: “Duheni në mes vete, siç unë ju desha juve", përkujton ajo.

Keti Mickovska, MIA